روش های برخورد با انتقاد دیگران؟!
زیرا انتقاد های کودکی مان برچسب های ناخوشایندی بوده است که به ما چسبانده اند و انتقاد حس تحقیر، تخریب و طرد شدن را برای ما به همراه داشته است بنابراین باورهای نادرستی از انتقاد داریم.
در مقابل انتقادها چه کنیم
راستش چه بخواهیم و چه نخواهیم توسط اطرافیانمان مورد انتقاد قرار خواهیم گرفت و اغلب نزدیکانمان بیشترین امتقاد را از ما خواهند داشت زیرا افراد هرچه به ما نزدیکتر باشند بیشتر نگران ما هستند و خواسته یا ناخواسته از ما بیشتر انتقاد می کنند. پس برای اینکه از شنیدن انتقاد ناراحت نشویم بهتر است در قدم اول نگرش خودمان را نسبت به انتقاد تغییر دهیم و اینطور به قضیه نگاه کنیم که اگر کسی از ما انتقاد کرد( فرقی نمیکند انتقادش به جا باشد یا نابجا) یک مفهوم بسیار بزرگی دارد و آن هم این است که این فرد به ما توجه بسیار زیادی داشته که دیگران نداشته اند پس ما برای این فرد مهم بوده ایم.
در قدم دوم بپیذیریم که انتقاد درد دارد و هیچ کس از اینکه انتقادی بشنود خوشحال نمی شود و تفاوت افراد فقط در نحوه واکنش به انتقادها می باشد.
ممکن است بگویید:
برخی از انتقادها اصلا وارد نیستند،
برخی بسیار غیر حرفه ای بیان می شوند،
برخی از چیزهایی که در ما مورد انتقاد قرار میگیرند قابل تغییر نیستند مثل ویژگی های ظاهری
برخی انتقادها اصلا به شخص انتقاد کننده ربطی ندارند
و…
و هر دلیل دیگری که به ذهن شما می رسد درست است، اما اگر بخواهیم به خاطر این دلایل ناراحت شویم یا به شخص انتقاد کننده حمله کنیم خوب است یا اینکه این انتقاد را همچون هدیه ای ببینیم که به ما تقدیم شده است؟
پس اگر منافع این انتقادها را پیدا کنیم و از آنها به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم انتقادها وسیله ای برای رشد ما خواهند بود.
فرمولی برای پاسخ گویی به انتقادات
فرمولی که میخواهم برایتان بگویم شامل 5 گام است که در ادامه به بررسی هریک از گام ها می پردازیم:
- گوش دادن موثر
- تشکر و قدردانی از توجه
- ابراز تاسف
- پرسیدن سوال برای یافتن دلیل
- جبران یا توضیح
اغلب افراد هنگامی که از آنها انتقاد می شود درست گوش نمی دهند و در میانه صحبت فرد را قطع می کنند تا دفاعیه یا تو جیحات خود را بیان کنند بنابراین در گام اول می بایست فعالانه و بدون اینکه حرفی بزنیم به انتقادات شخص انتقاد کننده گوش کنیم.
گوش دادن موثر یعنی اینکه:
متمایل به سمت شخص بایستیم یا بنشینیم
با حرکات سر نشان دهیم که در حال گوش دادن به او هستیم
صحبت شخص را قطع نکنیم
حین صحبت تمام توجهمان به گفته های او باشد و در ذهن خود دنبال پاسخ نباشیم
در این مرحله تا پایان به صحبت های فرد انتقاد کننده فعالانه گوش می کنیم
درگام دوم از او بخاطر اینکه به ما توجه داشته تشکر می کنیم. برای تشکر کردن می توانید از جمله های زیر استفاده کنید
خیلی ممنون که نظرتان را گفتید
از اینکه مرا آگاه کردید خیلی ممنونم
مرسی از وقتی که بابت این موضوع اختصاص دادید
از توجهتون به این موضوع متشکرم
و…
دقت کنید که در بیان جمله تشکر لحن شما هم حالت قدرشناس بودن را داشته باشد و به صورت تمسخر یا کنایه نباشد.
در گام سوم به ابراز تاسف می رسیم، ابراز تاسف با معذرت خواهی فرق دارد و در اینجا از واژه متاسفم به جای معذرت می خواهم استفاده می کنیم. ابراز تاسف می کنیم به خاطر اینکه شرایط به گونه ای بوده که شخص مجبور شده است انتقاد کند.
متاسفم که نظر شما جلب نشده است
متاسفم که شرایط به گونه ای نبوده که نظر شما جلب شود
از اینکه شما را ناراحت میبینم واقعا ناراحتم
و…
بنا به موقعیت خودتان و فرد انتقاد کننده و موضوع مورد انتقاد می توانید از جملات مشابه جملات فوق استفاده کنید و البته توجه داشته باشید که ابراز تاسف نباید به گونه ای باشد که فرد احساس کند شما انتقاد او را پذیرفته اید زیرا ممکن است انتقاد او اصلا وارد نباشد، بلکه باید این احساس ایجاد شود که به انتقاد او توجه کرده اید.
در گام چهارم با پرسیدن سوال دلیل انتقاد را شفاف می کنیم. بهتر است برای جلوگیری از سوء تفاهم انتقاد را شفاف تر کنیم و پرسیدن سوالی که کمک کند تا انتقاد از شخصیت ما به رفتار ما تغییر جهت بدهد به طور مثال وقتی کسی به ما می گوید “تو چقدر بی دقتی!” می توانیم بپرسیم:
میتونم بدونم کدام رفتارم باعث شد تا شما چنین برداشتی کنید؟
میشه خواهش کنم بفرمایید دقیقا چرا این حس را دارید؟
ممنون میشم اگر کمی بیشتر این موضوع را توضیح دهید
و…
در مرحله شفاف سازی لازم است تا جایی سوال بپرسید که موضوع کاملا شفاف شود تا بتوانید وارد مرحله بعدی شده و به درستی به انتقاد پاسخ دهید.
گام پنجم و آخرین گام جبران یا توضیح می باشد پس از اینکه شفاف سازی انجام شد و موضوع انتقاد کاملا برای ما مشخص شد می توانیم به وارد بودن یا نبودن انتقاد پی ببریم. اگر انتقاد وارد بود می بایست علاوه بر عذرخواهی در صدد جبران این موضوع هم باشیم.
فرض کنید در مثال قبلی که از ما انتقاد می کنند و می گویند تو بی دقتی پس از اینکه 4 گام پاسخ به انتقاد را طی کردیم و با پرسیدن سوال های مناسب موضوع شفاف شد مثلا دوست مان یا همکارمان چند نمونه از کارهایی که انجام دادیم و باعث شده که ما به عنوان فرد بی دقت شناخته شویم را گفتند در گام آخر که جبران یا توضیح است می گوییم: واقعا ازتون معذرت می خوام بخاطر اینکه بی دقتی من در انجام این کار باعث شد که شما دوباره این کار را انجام دهید. برای جبران می توانیم بگوییم قول میدهم که بیشتر حواسم را روی کار متمرکز کنم و البته قبل از این که کارم را تحویل دهم یکبار چک کنم و ایراداتم را اصلاح کنم و یا اگر موردی را نمی دانستم حتما از شما سوال کنم اینطوری اشتباهات من هم خواهد بود.
در صورتی که انتقاد وارد نباشد پس نیازی به جبران نداریم و فقط کافی است توضیح بدهیم. در توضیح دلیل خودمان را برای آن موضوع می گوییم
به طور مثال دوست یا همکارمان به خاطر نیمه کاره گذاشتن پروژه ای که روی آن کار می کردیم از ما انتقاد می کند، در پاسخ به این انتقاد بعد از تشکر از او و ابراز تاسف و شفاف سازی متوجه می شویم که اتنتقاد وارد نیست.
پس به یک توضیح بسنده می کنیم، “دلیل اینکه من پروژه ام را نیمه کاره متوقف کردم به خاطر این هست که تصمیمات ما تغییر کرده و تمرکز تیم را روی پروژه جدید قرار دادیم که از نظر من این کار منافع بیشتری برای تیم ما خواهد داشت.”
اقدام کنید
لطفا یکی از انتقاد هایی که اخیرا به شما صورت گرفته است را به خاطر آوردید و بر اساس فرمول 5 مرحله ای زیر به آن پاسخ دهید.
تشکر از توجه
ابراز تاسف
سوال
جبران یا توضیح
حالا این فرایند را برای پاسخگویی به سایر انتقاد هایی که به شما می شود تکرار کنید
دیدگاهتان را بنویسید